Ben jij gevoelig voor stress en hoe verhoudt zich dat met je innerlijke stresssysteem?

Gevoelig voor stress

Uit onderzoek van TNO en het CBS blijkt dat één op de zes werknemers, bijna anderhalf miljoen Nederlanders kampt met burn-out klachten. Dit heeft alles te maken met je innerlijk stresssysteem en je mate van overbelasting. Stress hoort bij het leven, is onvermijdelijk en meestal lukt het je wel om hier een weg in te vinden. Toch heeft ieder persoon een kantelpunt. Een persoonlijke stressdrempel waarboven de balans omslaat en blijft doorbuiten naar de verkeerde kant. Dan kan het bergafwaarts gaan met je veerkracht als je langdurig last van stress hebt of te veel tegenslagen achter elkaar hebt gehad.

Oververmoeid en overspannenheid

Bij oververmoeidheid, overspannenheid of burn-out, wordt al snel naar werk gekeken. Je kunt overbelast raken door arbeidsomstandigheden en werkdruk, maar er zijn meer factoren die een rol spelen. Je kunt ook overspannen raken door werkloosheid, een verbouwing of een overlijden van een dierbaar persoon. De factoren die hierbij meespelen kunnen voor iedereen anders zijn. Gevoelig voor stress zijn heeft ook te maken met je draagkracht en draaglast, je energiepeil, gezondheid en levensomstandigheden. Ook kan je heel gevoelig zijn voor negatief doemdenken en dit maakt de stress nog groter.

Aangeboren stressgevoeligheid

Stressgevoeligheid is deels aangeboren. Hoe gaan jouw familieleden om met stress? Hoe staan je ouders, broers en zussen in het leven? Is het glas eerder halfleeg of halfvol? Hoe gaan en gingen ze om met nare gebeurtenissen? Komt er veel angst of depressie voor in je familie? Hierdoor kan jij ook eerder stressgevoelige aanleg krijgen en raak je eerder uit balans door stress. Als je weet dat je een kwetsbare stressgevoeligheid hebt, probeer dan met hulp structurele verandering in je leven door te voeren. Hiermee kan je eventuele destructieve patronen doorbreken. Eventueel met psychologische ondersteuning, een stresscoach of maatwerk begeleiding.

Gevoelig voor stress: je innerlijk stresssysteem

Hoe gevoelig je voor stress bent heeft te maken met je innerlijk stresssysteem. Dit is een ingewikkeld, dynamisch en op elkaar afgestemd samenspel van allerlei mechanismen. Dit zorgt ervoor dat je adequaat reageert op stress en normaal gesproken daarna terugveert. Je innerlijk stresssysteem opereert op allerlei niveaus, van zenuwcellen, hormonen, hersennetwerken, ervaringen en denken en gedrag. De verschillende lagen beïnvloeden elkaar voortdurend. Wanneer een ‘onderdeel’ hapert, heeft dat invloed op de rest. Dat verklaart ook dat de boel na het kantelpunt in elkaar kan storten en niet meer goed kan functioneren. Je bent ver over je kantelpunt heen als je burn-out klachten ervaart.

Innerlijk stresssysteem zit op drie lagen

Je innerlijk stresssysteem kunnen we onderverdelen in drie lagen: biologie, psychologie en omgeving. Samen bepalen deze drie pijlers hoe je op stress reageert en ook hoe snel je stressklachten krijgt.

  1. Biologie

    Bij biologische stresssystemen komen stoffen zoals cortisol, adrenaline, oxytocine en serotine vrij. Die hebben grote invloed op ons denken, voelen en gedrag. Als deze stoffen uit balans zijn, kun je diverse stressklachten ervaren. Hormonen hebben ook invloed op de werking van je stresssysteem, zoals je menstruatiecyclus of bepaalde medicatie. Langdurige stress kan ook je geslachts- en schildklierhormoon in de war brengen, waardoor je vermoeidheids- en stressklachten kunt krijgen.

    Hersenontwikkeling
    Het functioneren van je hersenen is van groot belang voor je veerkracht. Mensen met hersenletsel bijvoorbeeld zijn vaak minder belastbaar, meer prikkelgevoelig en eerder somber of angstig. Deze klachten komen ook voor bij ziekten als MS, Alzheimer of Parkinson. Ook vroeggeboren kinderen kunnen hier op latere leeftijd last van hebben. Langdurige stress heeft nadelige invloed op de hersenontwikkeling. Als er fases in je leven zijn geweest waarin je hersenen het zwaar te verduren hebben gehad, heeft dat zeker invloed. Denk aan een hersenschudding, TIA, depressie, burn-out of bepaalde vormen van drugs of vergiftigingen.

  2. Psychologie

    Stressvolle gebeurtenissen hebben zeker invloed op een aantal klachten, waaronder somberheid, piekeren en angsten. De impact daarvan verschilt echter per persoon en hangt af van de manier hoe iemand naar de wereld en zichzelf kijkt. Iemand die snel in doemdenken beland en hoog scoort op neuroticisme, heeft een verhoogde kans op mentale, stressgerelateerde klachten. Vaak gericht op negatieve en onnodige gespannenheid, waardoor je nachts blijft piekeren. Deze eigenschap is deels aangeboren, maar kan ook versterkt worden door nare ervaringen in het leven.
    Hoe neurotischer iemand is, hoe sneller hij of zij door stress uit balans raakt.

    Je persoonlijkheid
    Je kan je persoonlijkheid niet zomaar veranderen, maar je wel kunt tegenwicht aan eventuele neurotische neigingen bieden. Als je snel de neiging hebt om te piekeren of als je snel angstig of prikkelbaar bent, probeer dan bewust je aandacht te richten op positieve dingen. Mindfulness en/of spirituele bewustwording kan hier bijvoorbeeld bij helpen. Leer dingen te accepteren zoals ze zijn en gevoelens en gedachten te laten voor wat ze zijn.

  3. Omgeving

    Vervelende ervaringen kunnen ons weerbaarder maken. Hoe vaker bepaalde dingen voorvallen, hoe beter je ermee leert om te gaan. Dit geldt helaas niet voor alle nare ervaringen. Als een gebeurtenis traumatisch is geweest, kun je er juist extra gevoelig voor worden. Zeker nare jeugdervaringen hebben veel invloed op hoe je later in het leven met stress omgaat en hoe snel je overbelast raakt. Jeugdtrauma’s vergroten de kans op depressies op latere leeftijd. Stressvolle ervaringen op jonge leeftijd dringen door tot alle lagen van je innerlijk stresssysteem.

    Nare ervaringen uit het verleden
    Het is belangrijk om te erkennen dat bepaalde dingen je zijn overkomen, je hebben gevormd en dat ze nog steeds invloed kunnen hebben op hoe je nu met tegenslagen omgaat. Het is dan ook niet zo gek dat je gevoelig bent voor stress, gezien je achtergrond. Het helpt om er over te praten of professionele hulp te zoeken. Probeer daarnaast goed voor jezelf te zorgen met al je littekens en kwetsbaarheden.

    Nare ervaringen in het heden
    Diverse gebeurtenissen en situaties in het heden, kunnen ook invloed hebben op je innerlijk stresssysteem. Denk aan het overlijden van een partner of kind, een conflict met je leidinggevende of goede vriend, mantelzorg aan een zieke naaste, een nieuw huis kopen e.d. Hoe meer van dit soort levensgebeurtenissen hebben plaatsgevonden in de afgelopen jaren, hoe meer stress zich opstapelt en hoe groter de kans op stressklachten. Voor de een kan een echtscheiding verwoestend zijn, terwijl de ander er relatief goed doorheen komt. De mate waarin je dergelijke situaties het hoofd kunt bieden, heeft alles te maken met de snelheid en frequentie van de gebeurtenissen en de mate van impact op je hele systeem.

Gevoelig voor stress: je overlevingsstrategieën

Hoe je met lastige situaties en tegenslagen omgaat, bepaalt mede je stresslevel. Er zijn grofweg twee manieren om met stress om te gaan: een passieve en actieve manier. Over het algemeen is een actieve manier beter. Hiermee ga je op zoek naar oplossingen of een manier om er mee om te gaan. Een passieve strategie, waarin je dingen vermijdt of er even afstand van neemt, kan ook (tijdelijk) zijn voordelen hebben. Vooral als je weinig aan een situatie kunt veranderen. Hoe je omgaat met problemen, is afhankelijk van het vertrouwen in jezelf en je probleemoplossend vermogen. Bij weinig zelfvertrouwen, neig je onbewust eerder naar passieve copingstijlen zoals uitstelgedrag en vermijdingsgedrag. Maar dit neemt ook weer de nodige gevolgen met zich mee.

Deze blogs zijn ook interessant voor jou:

Werken aan je innerlijk stresslevel?

Ben je erg gevoelig voor stress en wil je dit verminderen? Met onze maatwerk trainingen kunnen we samen bekijken waar je stress vooral mee te maken heeft en wat er voor nodig is om je innerlijk stresslevel te versterken. Hiermee spelen wij in op burn-out preventie en het voorkomen van ziekte en uitval. Afhankelijk van je persoonlijke stressfactoren, stemmen wij de trainingsonderdelen hier zo goed mogelijk op af. Hiermee leer je beter met stress omgaan, je zelfvertrouwen te verhogen en te werken aan je overlevingsstrategieën die je onbewust hebt ingezet om je stress aan te kunnen. Ga naar het contactformulier, vul je je gegevens in en dan nemen wij contact met je op.

“Hoeveel stress kan jouw innerlijk stresssysteem aan?”